Περί Σπανούλη και Αθλητικών Προτύπων.

Στην απαίτηση μιας κοινωνίας να διαθέτει αθλητές - πρότυπα βρίσκεται εγγενής η παραδοχή οτι η ίδια είναι ελαφρώς καθυστερημένη. Η συμπεριφορά του ενός στις διάσπαρτες στιγμές ορατότητας δεν είναι δυνατό να αποτελεί από μόνη της οδηγό αξιών και συμπεριφοράς. Ο Σπανούλης βρίσκεται εκτεθιμένος στα μάτια των πολλών κατά περιόδους και κατά στιγμές, οι οποίες καταλαμβάνουν ένα μικρό μέρος του χρόνου σε σχέση με την έκθεση σε αλλους φορείς συστημάτων αξιών, όπως π.χ. η οικογένεια, το σχολείο, το πανεπιστήμιο, οι παρέες, οι ειδήσεις ή ο,τι άλλο τραβάει ο νους σας. Παρόλα αυτά, πολλοί αναγνωρίζουν σε εκείνον την εξουσία να καθοδηγεί και να διαμορφώνει. 

Ο "Σπανούλης" δεν εννοείται σε τετοιες υποθέσεις ως ο εαυτός του, αλλά αντίθετα ως ο οποιοσδήποτε αθλητής του οποίου τα πεπραγμένα παρακολουθούνται και τα παραδείγματα του ακολουθούνται. Στη θέση του έχουν μπει κατά καιρούς ο Διαμαντίδης, ο Ζήσης, ο Κεντέρης, η Θάνου, ο Πύρρος, ο Βαζέχα, η Πατουλίδου ή και εγω δεν ξέρω ποιος. Οι περισσότεροι δεν είναι δα και φωτεινά μυαλά και ούτε οφείλουν να είναι. Αλλωστε ποιος είναι? Από το στόμα τους έχει κατά καιρούς εκσφενδονιστεί κάθε πιθανή και απίθανη ερμηνεία σχετικά με την φύση της αγωνιστικής επιτυχίας. Μεταξύ άλλων την έχουν αποδώσει στην "ελληνική ψυχή", στο "ελληνικό DNA", στο πάθος, στην καρδιά, στην αυταπάρνηση, στο θεό και σε ένα σωρό άλλα μεταφυσικά αίτια που λίγο έχουν να κάνουν με τη συστηματική ανάπτυξη του οποιουδήποτε αθλήματος.

Σε αυτές τις εμηνευτικές τους αποδόσεις ελάχιστοι τους έχουν αμφισβητήσει, αδιαφορώντας για την εγκυρότητα του επιχειρήματος, παρότι αυτό καταρρίπτεται εν τη γενέσει του από αδιαμφισβήτητα γεγονότα. Τουρνουά και διοργανώσεις έχουν κερδίσει άλλωστε χριστιανοί, μωαμεθανοί, ινδουιστές, Κινέζοι, Ισπανοί, Αιθίοπες, Αγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι. Οι αθλητές από τους οποίος περιμένουμε να λειτουργήσουν ως "πρότυπα" ίσως να μην είναι τελικά και τίποτα τζιμάνια. 

Το πρόβλημα δεν ξεκινάει από αυτούς, αλλά (όπως προείπαμε) από την τοποθέτηση τους σε μια θέση εξουσίας. Διότι τετοια είναι αυτή που καταλαμβάνει καποιος όταν αναγεται σε "πρότυπο". Τα πεπραγμένα του αποτελούν οδηγό για τα πεπραγμένα των άλλων, των οποίων η υποκειμενικότητα γίνεται αυτομάτως έρμαιο στα χέρια εκείνου που τον εξουσιάζει. Επιστημονικές αποδείξεις με την υποστήριξη ποσοτικών ερευνών για αυτό δεν υπάρχουν, όμως οι πολιτικοί και κοινωνικοί μελετητές του καιρού μας έχουν επισταμένα εντρυφήσει στις σχέσεις του εξουσιαστή με το αντικείμενο της εξουσίας του. Oι σχέσεις αυτές δεν είναι ακριβώς γραμμικές, ούτε βαδίζουν πάνω σε ένα μονόδρομο. Είναι αντίθετα σχέσεις πολύπλοκες και προπαντώς αμφίδρομες. Με λίγα λόγια: εξίσου σημαντική με την θέληση του υποκειμένου να κυβερνήσει είναι η επιθυμία του αντικειμένου να κυβερνηθεί για πολλούς και διάφορους λόγους.*

Θα μπορούσε καποιος να πάει την προβληματική αυτή πολύ παραπέρα, αλλά για τους σκοπούς της σημερινής ανάρτησης, νομίζω αυτό είναι αρκετό. Η τοποθέτηση του "Σπανούλη" ως πρότυπο, φανερώνει πρώτα πρώτα την επιθυμία των πολλών να φέρουν στο φως μια εξουσία ορατή, την οποία θα μπορούν να θαυμάζουν, να κρίνουν και να αποστρέφονται κατά το δοκούν. Ο Σπανούλης είναι ένα σημείο αναφοράς που απαλλάσει από την "κριτική υποχρέωση" που θα είχε οποιοδήποτε σοβαρό υποκείμενο απέναντι στα συστήματα αξιών της κοινωνίας του.

Αγαπητοί φίλοι, συγχωρήστε μου τον αυνανισμό. Αντί για μια αρρωστημένη αναζήτηση οδηγών και προτύπων, προτιμώ μια κοινωνία που πρώτα από όλα απαιτεί ισότιμη πρόσβαση στην πληροφορία και τη γνώση, στα όπλα δηλαδή που την βοηθούν να σκεφτεί από μόνη της και με κριτική ικανότητα το τι είναι καλύτερο για εκείνη. Τον Σπανούλη και τον Διαμαντίδη αφήστε τους στην άκρη, δεν έχουν να κάνουν σε τίποτα με όλα αυτά.

* Αυτά δεν είναι φυσικά δικά μου. Το εργο των Φουκό και Αγκάμπεν έχει ένα σωρό υπέροχες μελέτες επάνω στα θεματα.